PREEK VREDESZONDAG 20 en 27 SEPTEMBER 2020
INLEIDING:
Vredeszondag. Mijn naam is Winfried: vriend van de vrede. Vredesvraagstukken hebben mij altijd beziggehouden, zoals: waarom kunnen mensen niet in vrede leven met elkaar? Kunnen verschillende godsdiensten met elkaar in vrede leven?Wat zijn de oorzaken van oorlog en conflicten? Hoe kunnen ze voorkomen worden? Waarom laat een heel volk zich meeslepen door een dictator of populistische politicus?
PREEK
Begin dit jaar ben ik naar de Philippijnen gegaan om een studie te doen over de oosterse godsdiensten met de vraag: Zijn die godsdiensten vredelievend? Is er in die godsdiensten ook een mogelijkheid voor respect voor andere godsdiensten? Ik deed deze studie in een internationaal en interreligieus vormingscentrum van de Focolarebeweging.
Het antwoord op mijn vraag is de ontdekking binnen deze Focolarebeweging dat alle godsdiensten een Gulden Regel hebben die overeenkomt met de uitspraak van Jezus: “Behandel andere mensen net zoals je zelf behandeld wilt worden.” Mattheus 7,12
In de islam (Hadith van Mohammed): “Niet één van jullie gelooft werkelijk tenzij je voor de anderen wenst wat je voor jezelf wenst.”
Het eerste wat ik leerde in verschillende inleidingen en boeken:
Harmonie is in Azië een beter woord dan eenheid (dat wordt verstaan als uniformiteit die verschillen niet erkent). Er is een verlangen in ons dat ons bindt: het verlangen om in gemeenschap te staan met elkaar. Een natuurlijk verlangen, dat ons elkaar doet begrijpen. Een bewustzijn dat we delen in een allesomvattend Super-Zijn in en om ons heen. Dan kunnen we de verschillen in religies accepteren.
ARTIKEL VAN LUIS ANTONIO TAGLE, KARDINAAL en hoofd van de CONGREGATIE VOOR EVANGELISATIE IN VATICAAN:
Voorwaarde voor harmonie: Verzoening van verschillen en tegenstellingen. “Moet iedereen denken en zijn zoals ik? Als iemand zegt: “Misschien moeten we je klonen, want je hebt vele talenten”. Nee, nee. Eén Antonio Tagle is genoeg. Als iedereen praat zoals ik, denkt zoals ik, wat een slechte wereld zou het zijn. Wat een nachtmerrie. Zou het een betere wereld zijn? Nee, het zou erger zijn.”
Opdrachten:
1. Luisteren: wat blokkeert ons om open te luisteren? Vooroordelen? Culturele en religieuze manier van denken?
2. Niet alleen praten. Ook wederzijdse hulpverlenen versterkt de dialoog en wederzijds begrip.
Ecclesiam Suam van Paulus VI: 82: waarheid en liefde, charity en begrip moeten altijd samengaan.
Steeds meer conflictpartijen weigeren de dialoog.
Vorig jaar hebben we de gesprekken tussen de regeringsleiders van Amerika en China en van Noord- en Zuid Korea vast zien lopen.
Het kan ook anders: een jeugdontmoeting voorafgaand aan een vredesconferentie leverde wel een vredesovereenkomst op tussen die jongeren. Voor volwassen leiders is het kennelijk moeilijker samen te werken dan voor jongeren, die geen dure hotels hoeven en geen volle agenda’s hebben.
Laten we eens naar de verschillende godsdiensten kijken:
Het BOEDISME EN CONFUCIANISME staan theologisch het verst van ons af, omdat ze niet in een transcendente God geloven, geen overkoepelende organisatie hebben, geen ‘wereld’leiders, geen voorgeschreven wetten en regels.
Moreel en praktisch gezien staan ze echter dichter bij ons dan Islam en Hindoeisme, omdat de leer, of hun levensvisie gebaseerd is op zelfontplooiing, zoeken naar wijsheid in zichzelf en in het leven, levenservaring, geloof in de wezenlijke goedheid van de mens. Kwaad bestaat wel, maar kan door de mens zelf, door vasten en meditatie, overwonnen worden.
Zij onderschrijven zo wel de christelijke waarden en normen, streven naar vrede en harmonie, zijn tegen het doden van levende wezens en zien de naastenliefde en caritas als een belangrijke stap naar de volmaaktheid waardoor men zal reïncarneren in een beter, hoger levensniveau.
Boeddhisme zegt dat oprechte volgers van andere religies ook beloond zullen worden in het hiernamaals.
Ook het HINDOEÏSME kent geen wereldwijd overkoepelend orgaan of leiders die de leer bepalen of voorschriften geven. Het geloof heeft een sterk individualistische inslag. Ze tolereren dat joden en christenen hun eigen Godsbeelden hebben, hebben geen bekeringsdrang, maar accepteren dat ook niet van christenen.
Benedict XVI: dialoog is niet voor bekering maar voor begrip.
De ISLAM staat theologisch het dichtst bij het christendom, omdat zij ook geloven dat er maar één God is. De Koran is het hoogste goddelijk gezag, die zien zij als de directe openbaring van God. Omdat de Islam ook geen wereldleider of overkoepelende organisatie heeft, kan iedere moslim de Koran naar eigen believen uitleggen. Daardoor zijn er fundamentalistische en extremistische moslims en ook richtingen die zeer dicht bij het christendom staan, gelovend in één God, barmhartig en het goede belonend met eeuwig leven.
‘Islam’ is afkomstig van ‘salaam’, wat ‘vrede’ betekent. In de letterlijke zin van het woord betekent islam: overgave of onderwerping (aan Gods wil en woord). We mogen hopen dat die overgave leidt tot vrede, maar iedereen interpreteert de islam zoals hij of zij zelf wil.
Er is een brug te slaan met de volgende soera’s:
Soera 3:84: Jezus’ ware naam, volgens de koran, was ‘Isa’. Zijn boodschap was de pure islam, onderwerping aan Allah.
Soera 3:50; 5:47: Zoals alle moslimprofeten voor hem, en Mohammed na hem, was ‘Isa een wetgever, en christenen moeten zich aan zijn wet onderwerpen’.’
Als moslims Jezus als profeet erkennen, dan moeten ze ook zijn volgelingen erkennen, de christenen dus. En waarom zouden zij hun profeet Isa niet beter willen leren kennen door de bijbel te bestuderen, die meer betrouwbare informatie geeft over Jezus dan de Koran?
Wederzijdse liefde/naastenliefde/liefde is in de islam: barmhartigheid; dat gaat verder dan tolerantie.
Samen leven en samen werken gaat vooraf aan de uitwisseling van religieuze ervaringen of theologische dialoog.
Conclusie
Met het Confucianisme, het Boeddhisme en het Hindoeïsme is wel vreedzaam samen te leven.
Fundamentalistische moslims zonder historische kennis over de ontstaansgeschiedenis van de Koran en het leven van Mohammed, zullen moeilijk tot respect voor andere religies te brengen zijn. Zij beschouwen zichzelf als God en menen in naam van Allah over anderen te mogen oordelen en veroordelen.
Maar met de meeste islamieten kunnen we vriendschappelijke relaties opbouwen als ze inzien dat hun uitleg van de Koran interpretaties zijn en als hun theologen openstaan voor historisch onderzoek naar het ontstaan van de Koran en de bijbel.
Er zijn vele moslimgemeenschappen die naar de Gulden Regel leven en zo in vrede kunnen leven met aanhangers van andere religies. Bijvoorbeeld de Ahmadiyya Moslim Gemeenschap in Den Haag.
De vrede opbouwen met Islamieten kan het beste door de theologische discussie uit te stellen en eerst met hen samen te werken op humanitair en sociaal vlak: samen met hen projecten opzetten voor armen, vluchtelingen, migranten, voor kinderen en achterstandswijken. Elkaars cultuur respecteren en ruimte geven.
Zo kunnen we de vrede in de wereld bevorderen in een pluriforme en interculturele samenleving.