PAASPREEK 2018: LEVEN IN GOD
Kortgeleden is Stephan Hawking overleden. Stephan Hawking was een beroemde kosmoloog en natuurkundige. Hij dacht veel na over het ontstaan van het heelal, van de materie, van de sterrenstelsels, de planeten en de natuurkrachten. Hij werd wel vergeleken met Newton en Einstein.
Hij was lid van de Pauselijke Academie voor Wetenschappen. Toch was hij niet gelovig. In zijn boek ‘The Grand Design’ betoogde Hawking dat er geen behoefte is aan een Schepper die het bestaan van het complexe heelal kan verklaren. Hawking verwierp ook het idee van een leven na de dood. Het geloof dat er een hemel of een leven na de dood bestaat, was volgens hem een sprookje voor mensen die bang zijn voor de dood.
De lezingen van deze nacht vertellen ons wat anders.
Daarbij wil ik vooropstellen dat het scheppingsverhaal uit de bijbel nog minder een natuurwetenschappelijk verhaal is dan de theorie van Hawking. Het Bijbelse scheppingsverhaal is een geloofsgetuigenis van een jood in ballingschap in Babylonië die met zijn verhaal tegen zijn geloofsgenoten wil zeggen: “ga niet de afgod Baal vereren in dit vreemde land, maar blijf trouw aan de God van onze voorvaderen Abraham, Isaak en Jacob, de God die ons uit Egypte bevrijd heeft, de God die hemel en aarde gemaakt heeft, dus ook dit land, waar we nu gevangen zitten. Hij zal ons ook hieruit bevrijden”. Daarvoor schreef hij het scheppingsverhaal.
Hij stopte nog een aantal interessante geloofspunten in dit verhaal die in het oorspronkelijk Hebreeuws duidelijker waren dan in de vertaling. Ik zal er een paar noemen.
De eerste woorden ‘in het begin’ zijn geen tijdsaanduiding. Je zou het vanuit het Latijnse “in principio” kunnen vertalen met “in principe”, in wezen. Oftewel: het bestaan van hemel en aarde moeten we toeschrijven aan God. Hij is de veroorzaker, de bedenker, de architect, de ontwerper, de Intelligent Designer.
Dan staat er: “De aarde was woest en leeg; duisternis lag over de diepte en een hevige wind joeg de wateren op” Met aarde is hier niet onze planeet bedoeld, want die schiep God in dit verhaal pas op de derde dag. Het gaat hier over de oermaterie die na de bigbang ontstond. Met de hevige wind wordt niet de bewegende zuurstof en gassen bedoeld, maar de Geest die alles vorm geeft. In een andere vertaling staat: “De Geest van God zweefde over de wateren”. De wind als beeld voor de Geest komt ook weer terug in andere bijbelverhalen, bijvoorbeeld het Pinksterverhaal, waar in de zaal van het Laatste Avondmaal een geruis ontstond alsof er een hevige wind opstak.
Dan zegt God: “er moet licht zijn”. Hier kunnen Hawking en de schrijver van Genesis elkaar een hand geven, want licht is energie en de basis, de bouwsteen van alle materie en leven. Ook paus Franciscus heeft onlangs in een interview met een ongelovige gezegd: “De Schepper heeft het hele universum geschapen, en bovenal ook de energie die het instrument is waarmee God alles schiep. Deze energie liet het universum exploderen”. Aldus de paus. In de bijbel staat: “God is licht. In Hem is geen spoor van duisternis”.
Nou, dan sla ik maar een heel stuk van het scheppingsverhaal over waarin de schrijver, na het ontstaan van het plantaardig leven, ook een evolutie van het eerste dierlijk leven in zee tot aan het ontstaan van de mens beschrijft. Hier kunnen Darwin en de auteur van Genesis elkaar een hand geven.
Tenslotte schept God de mens. En het belangrijkste zinnetje daarbij is: “Nu gaan wij de mens maken, als beeld van ons, op ons gelijkend” … En God schiep de mens als zijn beeld, man en vrouw schiep Hij hen. Niet een individuele mens lijkt op God, maar een mensenpaar, een man en vrouw. En waarom? Omdat zij elkaar liefhebben. God is liefde. Als we elkaar liefhebben, lijken we op God. Want God is liefde.
Ja, en wat heeft dit alles nu met Pasen te maken? Alles.
Als wij Gods schepselen zijn, dan zal Hij ons niet verloren laten gaan bij de dood.
Het hele leven hier op aarde is een voorspel en een voorbereiding op het eeuwig leven. Hier moeten we ons vormen naar het beeld van God. Hier moeten we de liefde leren, waarmee wij later de hemel zullen bewonen.
Hier op aarde zullen we God niet zien. Darwin, Hawking en geen enkele kosmoloog of natuurkundige kan Gods bestaan aantonen of bewijzen dat Hij niet bestaat. Want we bestaan in God, als een baby in de moederschoot.
Ik wil daarom nog eens dat mooie verhaal vertellen van Monseigneur Uran, aartsbisschop van Slovenie,
net als het scheppingsverhaal geen natuurkundig of historisch verhaal, maar een verzonnen verhaal om ons geloof in God en in het eeuwig leven te verantwoorden.
Het gaat over een tweeling, nog vóór de geboorte in moeders schoot. Vraagt de eerste: ‘Geloof jij in het leven na de geboorte?‘
‘Natuurlijk’, zegt de tweede, ‘Er moet wat zijn. Misschien is ons bestaan hier enkel een voorbereiding op het leven na de geboorte.’
‘Flauwe kul! Er is geen leven na de geboorte. Hoe zal deze er dan uitzien?‘
‘Ik weet het niet precies, maar ik stel mij veel licht voor en wij zullen lopen met de eigen voeten en eten met onze eigen mond.’
‘Lariekoek: zelf lopen en zelf eten… Voor het lopen is er hier geen plek en voor het eten hebben wij toch de navelstreng? Er is geen leven na de geboorte.’
‘De navelstreng is wel heel kort, Dat kan toch niet alles zijn? Ik ben ervan overtuigd dat er na de geboorte iets heel nieuws begint, iets wat wij gewoon nog niet kennen. ‘
‘Maar, er is nog niemand teruggekeerd na de geboorte? Het leven eindigt hier in deze smalle, donkere omgeving.’
‘Nou, ik weet het niet helemaal hoe het leven na de geboorte zal zijn. Maar in elk geval zullen wij er onze moeder ontmoeten en zal ze voor ons zorgen. ‘
‘Moeder? Jij gelooft in moeder? En waar is – volgens jou – deze moeder?‘
‘Overal om ons heen natuurlijk. Zonder haar zouden wij er niet zijn. ‘
‘Ik geloof er niets van. Ik heb nog nooit een moeder gezien, dus bestaat ze niet!’
“Misschien is ze niet te zien, maar af en toe, als wij helemaal stil zijn, kan ik haar horen zingen en ik voel haar hand over onze wereld strelen. Weet je, volgens mij begint het leven toch pas na de geboorte.”