PREEK VAN DE WEEK 1e ADVENTS ZONDAG JAAR A 2011 Pijnacker-H. Petrus en Bleiswijk
LEZINGEN: EERSTE LEZING: Jes.63,16b-17+19b; 64,3b-8 en EVANGELIE: Mc.13,33-37
THEMA: Beheerders van Gods huis, de aarde.
Beste wachters,
Er is nog altijd discussie tussen de aanhangers van de evolutietheorie enerzijds en verdedigers van het bijbels scheppingsverhaal anderzijds. Om een goede mening te vorming wil ik vandaag stilstaan bij deze problematiek.
De lezingen van vandaag geven daar alle aanleiding toe. Jesaja schrijft bijvoorbeeld: “Wij zijn het leem, Gij, God de boetseerder: wij zijn slechts het werk van uw handen.” Jesaja is duidelijk een aanhanger van het creationisme. Maar daar moeten we bij zeggen dat hij, net als alle bijbelse schrijvers leefde in een tijd dat er nog helemaal geen sprake was van natuurwetenschap. Toch helpt deze uitspraak ons verder. Want net als het scheppingsverhaal is zijn uitspraak een beeldspraak. Wij zijn natuurlijk niet van leem, maar van vlees en bloed. God heeft niet als een beeldhouwer zitten boetseren met zijn handen, want God heeft geen lichaam en dus ook geen handen. Evenmin als we de uitspraak van Jesaja letterlijk, plastisch en fysiek mogen nemen, mogen wij het scheppingsverhaal letterlijk nemen. Het is beeldspraak die het geloof uitdrukt dat God de ontwerper is van het al.
Paus Franciscus heeft alweer 5 jaar geleden de encycliek Laudati Si uitgegeven. Daarin staat over dit onderwerp:
62 Wetenschap en religie, die een verschillende benadering van de werkelijkheid bieden, kunnen echter in een intensieve en voor beide productieve dialoog treden.
63 Als men werkelijk een ecologie wil opbouwen die het ons mogelijk maakt alles te herstellen wat wij hebben vernietigd, dan mag geen enkele tak van de wetenschappen, geen enkele vorm van wijsheid worden verwaarloosd, evenmin die van de godsdienst met haar eigen taal.
102: …, de elektriciteit, de auto, het vliegtuig, de chemische industrieën, de moderne geneeskunde, de informatica en meer recent de digitale revolutie, …de biotechnologieën en de nanotechnologieën. Het is juist zich te verheugen over deze vorderingen en enthousiast te raken ten opzichte van de ruime mogelijkheden die deze voortdurende nieuwigheden voor ons openen, omdat “wetenschap en techniek een schitterend product zijn van de menselijke creativiteit, die een gave van God is”.
66 De scheppingsverhalen in het boek Genesis bevatten in hun symbolische en verhalende taal een diep onderricht over het menselijk bestaan en zijn historische werkelijkheid. Deze verhalen suggereren dat het menselijk bestaan gebaseerd is op drie fundamentele, nauw met elkaar verbonden relaties met God: de relatie met God, die met de naaste en die met de aarde. …
Jezus vergelijkt ons hele leven met dat van een dienaar aan wie de Heer des huizes het beheer van zijn bezit heeft toevertrouwd. Maar het blijft zijn eigendom en hij zal eens terugkomen en verantwoording vragen over het beheer.
Al deze verhalen hebben maar één boodschap: het leven is ons door God gegeven. De aarde is ons als woonplaats gegeven, maar niet in eigendom. Wij moeten de aarde beheren tot het einde der tijden.
Beheren: een interessant woord: beheren is heer en meester zijn over iets. Maar het is een taak die ons verleend is. Want er is maar één Heer en Meester en dat is God. Wij mogen een beetje God spelen over de aarde. Maar we zijn God niet. Hij is en blijft de Heer van de schepping.
67 de Bijbelteksten …nodigen uit de tuin van de wereld “te bebouwen en te bewaken”. Terwijl “bebouwen” betekent een terrein ploegen en bewerken, wil “bewaken” zeggen beschermen, verzorgen, behoeden, bewaren, toezicht houden. … Iedere gemeenschap kan van de goedheid van de aarde nemen wat hij nodig heeft voor eigen overleven, maar zij heeft ook de plicht haar te beschermen en de continuïteit van haar vruchtbaarheid voor de toekomstige generaties te waarborgen. Ten slotte, “aan God behoort de aarde” (Ps. 24, 1), aan Hem behoort “de aarde met al wat erop is” (Deut. 10, 14).
Jesaja leefde in de tijd van de Babylonische ballingschap waarin de joden vreesde andere, heidense goden te moeten vereren.74 De ervaring van de slavernij in Babylon bracht een geestelijke crisis te weeg die tot een verdieping van het geloof in God heeft geleid door zijn scheppende almacht te verklaren
- Wat voor een wonderbaarlijke zekerheid is het te weten dat het leven van iedere persoon niet verloren gaat in een hopeloze chaos, in een wereld die door puur toeval wordt geregeerd of door cycli die zich zinloos herhalen! De Schepper kan tegen ieder van ons zeggen: “Voordat Ik u in de moederschoot vormde, koos Ik u uit” (Jer. 1, 5). Wij zijn ontvangen in Gods hart en daarom “is ieder van ons de vrucht van een gedachte van God. Ieder van ons wordt gewild, ieder wordt bemind, ieder is noodzakelijk”.
77 “Het woord van de Heer heeft de hemel gemaakt” (Ps. 33, 6). Zo worden wij erop gewezen dat de wereld voortkomt uit een besluit, niet uit chaos of toevalligheid ….
….. Gods liefde is de fundamentele reden van heel de schepping:
Wat is nu het gevaarlijke van de evolutietheorie? Het gevaarlijke daarvan is dat zij het ontstaan van alles wel toeval noemt en daarmee het bestaan van God uitsluit. En daaruit volgt dan een heel andere visie op het leven. Als God niet bestaat, dan is de mens zelf Heer en Meester over de schepping, als het meest intelligente wezen. Als de mens zelf Heer en Meester is, dan hoeft hij aan niemand verantwoording af te leggen. Dan kan de mens de aarde naar eigen goeddunken gebruiken, verbruiken en misbruiken. Dan kan de mens de aarde plunderen en vervuilen.
En de mens die dat kan is in dit geval dan de mens die macht en geld heeft. En aangezien de mens van de dieren stamt en nog veel dierlijks in zich heeft, betekent dat, dat het recht van de sterkste weer gaat gelden. Als er geen God is, wat zouden we ons dan druk maken om de armen in de derde wereld? Als er geen God is, waarom zouden we dan zuinig zijn op de aarde? Na ons de zondvloed, zeggen we dan. Alleen als we kinderen hebben zullen we een bewoonbare aarde willen achterlaten. We leven maar een korte tijd en waarom zouden we ons leven niet zo aangenaam mogelijk maken als er hierna toch niets meer komt? Wie arm, ongelukkig of gehandicapt is, heeft gewoon pech gehad. Dat is de wet van de natuur, de struggle for life.
Het gevaar van het Darwinisme is dus dat de mens zich weer als een roofdier gaat gedragen. Alleen door de evolutietheorie te verenigen met het christelijk scheppingsgeloof kunnen we dit gevaar bezweren. Ik ontken de evolutietheorie dus niet, maar plaats deze binnen het grotere allesomvattende scheppingsgeloof.
69 … In deze zo oude verhalen, rijk aan een diepe symboliek, was reeds een overtuiging vervat die vandaag wordt gevoeld: dat alles een onderling verband heeft en dat een authentieke zorg voor ons leven zelf en onze relaties met de natuur niet te scheiden is van broederschap, gerechtigheid en trouw ten opzichte van de ander.
86 Men begrijpt dan ook beter het belang en de betekenis van ieder schepsel, als men het beschouwt in het geheel van Gods plan. De Catechismus leert het volgende: “De onderlinge afhankelijkheid van de schepselen is door God gewild. De zon en de maan, de ceder en het bloempje, de adelaar en de mus: het schouwspel van hun oneindige verscheidenheid en ongelijkheid betekent dat geen enkele schepsel aan zichzelf genoeg heeft. Zij bestaan slechts in onderlinge afhankelijkheid om elkaar wederzijds aan te vullen, ten dienste van elkaar”.
Eens zal de Heer van het leven terugkeren op aarde en verantwoording vragen over ons leven, over het beheer van de aarde dat Hij ons heeft toevertrouwd.
Laten we daarom waakzaam zijn, zorgzaam voor de medemens en zuinig op de aarde.