Aan het begin van een voetbalwedstrijd lopen de spelers van de 2 ploegen eerst langs elkaar om elkaar de hand te geven. En de aanvoerders geven de scheidsrechter een hand. Voetbal is geen oorlog maar een spel. Zo’n handdruk heeft een puur symbolische betekenis. Een uitdrukking van vriendschap en respect.
Wij schudden elkaar dagelijks de hand. We staan er niet meer bij stil. Het is zo gewoon. Maar zo gauw iemand de handdruk weigert, dan voelen we opeens hoeveel zo’n handdruk eigenlijk waard is. Het weigeren van de hand is het afwijzen van de persoon. Het is beledigend en vernederend. Het is een soort oorlogsverklaring.
De handdruk zou je het sacrament van medemenselijkheid in onze westerse cultuur kunnen noemen.
Zo kennen we natuurlijk nog vele andere tekenen van vriendschap en liefde: bijvoorbeeld een bos bloemen. “Zeg het met bloemen” is de leus van de reclame. Met een bloemetje toont de man zijn liefde aan zijn vrouw. Door een bloemetje toont het publiek haar respect voor de winnaar van een wedstrijd.
Ik heb eens een laboratorium bezocht voor kernfysica. Overal computers, meetapparatuur, betonnen muren, elektronica. Alles was koud en kil. Maar aan de bureaulamp hing een ansichtkaart met een vakantiegroet. Een klein teken van menselijke verbondenheid.
Een handdruk, een bloemetje, een kaartje, een kindertekening voor pappa: het zijn allemaal uitdrukkingen van liefde en verbondenheid. Zonder deze tekens kunnen we niet leven. Zonder die tekens wordt het leven onmenselijk, koud en versteend.
Zo is er ook een teken van onze verbondenheid met God: de eucharistie.
De eucharistie is het teken van Jezus’ aanwezigheid in ons midden. Het deelnemen aan de communie schept verbondenheid met Christus. Het is het teken van zijn liefde. Dat teken hebben we echt nodig op zijn tijd: het geeft een stukje zekerheid, een stukje houvast. Wie moet leven zonder tekens van vriendschap, liefde en waardering, die verkilt op den duur, die wordt hard en zakelijk of eenzaam. Zo kunnen we de eucharistie ook niet missen als we een levend, warm geloof willen houden, als we een sterke innige verbondenheid met God willen bewaren. De deelname aan de eucharistie mogen we niet zien als een verplichting maar als een noodzaak voor ons geloofsleven. Onverschillig zijn tegenover de eucharistie is het afwijzen van Gods uitgestoken hand. Jezus wil door de eucharistie in ons leven aanwezig zijn. Heeft u het zo wel eens gezien?
Het deelnemen aan de eucharistie is het deelnemen aan het verbond tussen God en de mens. In de eerste lezing hoorden wij hoe in de tijd van Mozes een verbond gesloten werd: de geboden van God werden op schrift gesteld. Op een altaar werden stieren geofferd. Het altaar was symbool van God. De helft van het bloed werd over het altaar uitgegoten. De andere helft werd over het volk gesprenkeld. Zo werd uitgebeeld dat God en mens als bloedverwanten werden. Het volk moest beloven zich aan de geboden van God te houden.
Wanneer we aan de communie deelnemen, dan sluiten we ook telkens een verbond met God. We eten van hetzelfde brood, het lichaam van Christus. We drinken de wijn als het bloed van Christus. Deelnemen aan de communie veronderstelt dan ook dat we bereid zijn ons aan de geboden van God te houden. Wanneer we dat niet zijn, dan zouden we zo eerlijk moeten zijn de communie niet te ontvangen.
We kunnen ons tijdens de eucharistie ook verbonden voelen met de medegelovigen. We vieren allemaal hetzelfde.
Vroeger is benadrukt dat je vaak de communie moest ontvangen om je eigen ziel en zaligheid veilig te stellen. Dus een persoonlijke, meer individualistische spiritualiteit. Ik wil niet ontkennen dat God van ieder persoonlijk houdt en dat ieder door de communie één wordt met de Heer, maar juist op deze gedachten voortbouwend, wil ik komen tot een meer gemeenschappelijke eucharistische spiritualiteit.
Een gezin bestaat ook uit individuen. Toch is een gezin meer dan een optelsom van een aantal personen. Een gezin is meer dan een bediend buffet of, moderner, een zelfbedieningsrestaurant waar ieder op zijn tijd zijn natje en zijn droogje komt halen om zichzelf in leven te houden. Een gezin is een gemeenschap, een thuis. Gezinsleden zijn van hetzelfde vlees en vlees. Ze zijn bloedverwanten. En dat schept ook een geestelijke verbondenheid.
Juist de individuele vereniging met Christus door de communie moet logisch tot gevolg hebben dat we broers en zusters worden van elkaar: we worden van hetzelfde vlees en bloed: goddelijk vlees en bloed. We delen van hetzelfde brood, het Lichaam van Christus en van de ene beker, het Bloed van Christus. We worden zo, als het ware, bloedverwanten van elkaar. Geen sociologische verbondenheid vanwege gelijkgezindheid, maar een bovennatuurlijke verbondenheid vanwege een gelijk getransformeerd zijn.
Daarom is het zeer spijtig dat de nieuwe Algemene Verordening Gegevensbescherming veel te ver gaat door bijvoorbeeld verenigingen en kerken het haast onmogelijk maken foto’s van haar activiteiten te publiceren omdat vooraf toestemming gevraagd moet worden aan alle mensen die er op staan. Dus van een parochiefeest mogen we geen foto’s meer publiceren. Van de boekenmarkt of veiling mogen we geen foto’s meer publiceren. Privacy, individualisme, afstandelijkheid en vereenzaming zijn de kenmerken van de moderne maatschappij. Verbondenheid, vriendschap en gemeenschap zijn bij de overheid ongewenst.
Eucharistie is sacrament van de eenheid. “Omdat het brood één is, zijn wij, die velen zijn, één lichaam; want allen hebben wij deel aan dit ene brood”. (1Kor.10,17)
‘t Leger des Heils viert het maar niet, vanwege verschillende opvattingen. Dat kan Jezus bedoeling niet zijn. In het gezin eet je samen, ook al is er wel eens verschil van mening over de huisregels, de politiek of de ethiek. ‘t Besef dat we niet verdeeld kunnen vieren moet een aansporing zijn, om harder aan de eenheid te werken. Het gebed om de eenheid doet Jezus juist aan het laatste avondmaal (Joh.17,11+20-23). De eucharistie maakt de eenheid mogelijk. Door de eucharistie zijn we in Jezus die in de Vader is. Als we één zijn in Jezus dan zijn we één met elkaar.
Laten we vandaag op Sacramentsdag bidden dat de eucharistie weer meer gewaardeerd wordt als sacrament, als teken van Christus’ aanwezigheid in ons midden en dat de kerken spoedig de eenheid herstellen en de eucharistie weer samen kunnen vieren.